Liever lui dan moe?

Iemand had het al eens tegen mij gezegd, maar die keek ik toen nog met ongelovige ogen aan. ‘Marokkanen zijn liever lui dan moe’ hoorde ik uit de mond van een Marokkaan in Nederland. Nou dat kon ik me in eerste instantie niet voorstellen: een land waar het leven zo hard is, hoe kan je daar nou lui zijn? Waar je 7 dagen per week moet werken om brood op te plank te krijgen, of zelfs al je eerste levensbehoeften zelf op een akker verbouwd: die mensen zijn niet lui. Maar na 10 weken Marokko begin ik die visie al een beetje bij te schaven…
Het concrete bewijs vormt het personeel in dit opvangcentrum waar ik nu werk: hun bazin zit in Nederland en haar afwezigheid begint zijn tol te eisen. Bij het gebrek aan een directe autoriteit en gezag lijken de personeelsleden als los zand uit elkaar te vallen: roddel en achterklap ontstaan en iedereen begint maar een beetje te doen waar die zin in heeft. De kokkin komt dagelijks uren te laat en voert minder uit dan ze voor betaald wordt. Dat de wasmanden boven uitpuilen van de vieze kinderkleding betekent nog niet dat zij direct een wasje gaat draaien: ze is al moe genoeg. Hoewel het centrum eigenlijk al in slaapstand is deze laatste maand van de zomervakantie, is zelfs het weinige werk dat er verricht moet worden haar nog teveel. En niemand die daar wat van zegt want alleen de bazin kan daar iets van zeggen.
Er beginnen gemene spelletjes te ontstaan waaruit blijkt wie er iets over wie te zeggen heeft en hoe de machtsverhoudingen tussen de afzonderlijke individuen liggen. En dan lijkt het soms alsof ze elkaar het licht niet in de ogen gunnen. Onlangs werd ik even ingezet als speelbal in dit machtsdilemma vanwege de afwezige autoriteit: of ik de kokkin even kon verzoeken yoghurt te maken. Waarom moet ik dat vragen? Nou, ze luistert niet naar mij en er is melk genoeg en ik heb ook al suiker gekocht maar toch doet ze het niet. Maar als jij nou zegt dat er yoghurt gemaakt moet worden voor de kinderen dan doet ze het wel. Omdat ik het op zich wel belangrijk vind dat er yoghurt komt en ik zelf ook wel een bakje lust, heb ik de kokkin in mijn beste Marokkaans verzocht yoghurt te maken. Wat ze daarna braaf deed.
Vreemd? Wat ik van een andere Europese vrouw hoorde die hier een bedrijfje leidt niet: ‘Naar een Europeaan luisteren ze wel.’ Dat heb ik gemerkt toen de bazin eens opbelde: het was ‘oui madame, non madame, comme vous voulez madame’ en de slaafsheid droop er vanaf. ‘Maar je moet er altijd bovenop blijven staan: je kan ze niet alleen laten en erop vertrouwen dat ze het dan wel doen’ voegde de Europese onderneemster eraan toe. Dit is overigens niet een constatering van Europeanen alleen: ook Marokkanen heb ik hier in eigen land over horen klagen. Bijvoorbeeld als ze een klusser in moeten huren om iets te repareren of op te knappen. ‘Er zijn maar weinig klussers die uit zichzelf werken. Als je ze per dag betaalt doen ze er dagen teveel over. En je moet er constant naast staan om aan te wijzen ‘vergeet dat plekje niet, doe dat nog even over, dat ziet er niet mooi uit’ enzovoort.’ De mentaliteit dat als je voor hetzelfde salaris véél minder inspanning kan verrichten, je dat vooral niet moet laten, is wijdverbreid. Een man met een goedbetaalde functie vertelde mij: ‘op maandag kom ik alleen in de ochtend even twee uurtjes, maar dat kan ik toch als een hele dag registreren. Ik werk maar twee uurtjes en krijg gewoon de hele dag betaald!’
In de ogen van de kokkin, de klusjesman en de man met de goedbetaalde functie is dat misschien een soort boerenslimheid. Maar ik vind het vooral getuigen van gebrek aan perspectief.. neigen naar anarchisme zodra de kat van huis is leidt natuurlijk niet tot promotie. Ik ben benieuwd wat er op dit gebied nog meer zal gaan voorvallen tijdens mijn verblijf.