Afval!

Afval: in geen enkel derdewereldland staat het bestrijden ervan bovenaan het prioriteitenlijstje van de regering, en ook in rijke landen niet. Nou moet ik eerlijk toegeven dat ik me zelf ook nooit zo heb kunnen bekommeren om afvalverwerking: ik was nog wel zo burgerlijk om doorgaans afval in een vuilnisbak te deponeren, maar het scheiden van afval ging mij al te ver. Ik weet het, en de Groenen onder mijn kennissenkring zullen me nog eens stevig op de vingers tikken, maar glas, batterijen, kranten, restjes eten en plastic verdwenen bij mij allemaal in dezelfde container. En hoewel Nederlanders misschien trots zijn op hun groene en grijze kliko’s: vergeleken bij Duitsland is dat kinderspel, waar ze zelfs alle vuilnisbakken in het openbaar hebben opgedeeld in vier bakken bestemd voor vier soorten afval.
Maar Marokko, nee dat is toch een heel ander verhaal. Vuilnis is hier onderdeel van het straatbeeld, maar in de huizen lijkt er haast een taboe op vuilnis te rusten: ga bij het gemiddelde Marokkaanse gezin opzoek naar een vuilnisbak en je kan lang zoeken. Misschien vindt je er uiteindelijk ééntje, verstopt achter in een kastje onder het aanrecht met het liefst nog wat gebruiksvoorwerpen er bovenop gestapeld. Vuilnisbakjes in toiletten en badkamers doen ze hier doorgaans niet aan: jammer voor de menstruerende dames dus. Voordeel aan weinig vuilnisbakken is wel dat de enige vuilnisbak die het huishouden telt wel dagelijks geleegd wordt en dus geen bron van ongedierte is. Maar wat er vervolgens met dat zakje huisvuil gebeurd is weer volkomen onbegrijpelijk: dat wordt namelijk in de steeg voor het huis gezet. Waar op raadselachtige tijden kennelijk toch wel iets van een vuilnisdienst langs komt om dit weer op te halen. Maar niet voordat de honderden zwerfkatten van elke Marokkaanse stad het vuilnis vast doorzocht hebben om hun portie veilig te stellen.
Resultaat: vuilnis overal. Etensresten die glibberig zwart liggen te worden in de toch al nauwe steegjes van de medina, rondwaaiende resten van plastic verpakkingen, stukjes van het typisch roze toiletpapier wat hier in Marokko (soms) gebruikt wordt, en af en toe zelfs een enkele luier of maandverbandje: ja, fris is het niet. En hoewel Marokko een warm land is, waait er toch altijd wel een windje die dat vuilnis over de wijdte van de stad verspreidt en daarbuiten. Vooral braakliggende terreinen, treinsporen, stoepranden en winddode hoekjes zijn geliefde plaatsen voor het afval om zich daar massaal te gaan liggen ophopen. Wat vervolgens weer de indruk wekt bij het wandelend publiek dat het als vervanging dient van een gemeentelijke container even verderop, en dus doodleuk hun eigen afval nog maar eens bovenop de stapel gooien.
Maar dan zijn er nog de winkeliers: die willen natuurlijk geen bedje van ranzig afval voor hun entree hebben liggen en vegen en dweilen er de hele dag lustig op los. Dat gaat hier in Marokko echter ook op een eigen, specifieke wijze: men neme een rieten bezem en vege al het afval bij elkaar richting goot of stoeprand. Leeg vervolgens een emmer of drie water over het betreffende stuk trottoir: het afval zal nu in een smeuïge brei zeer geleidelijk naar het dichtstbijzijnde putje op straat stromen. Dat voetgangers en ander verkeer zich daar gewoon doorheen blijven bewegen doet er niet toe. Omdat die massieve brei natuurlijk sterker is dan de zwaartekracht en niet uit eigen beweging geheel in het putje zal verdwijnen, is het zaak daar met die droge rietbezem nog eens lekker doorheen te vegen tot al het afval en het modderige vocht bovenop de put ligt. Het raster op de put weerhoudt het afval ervan om geheel naar beneden te zakken, en dus zijn putten in de buurt van winkels (dat wil zeggen de hele medina en vaak daar buiten) bedekt met een indrukwekkende stapel vuil.
Maar, en daar is dan toch het voordeel van de omvangrijke werkloosheid: dan kun je altijd nog een paar mannen in een felgroen en –gele overall steken en hun de taak geven al dit afval uit de putten te gaan scheppen: ik heb van mijn leven nog niet zo’n massieve gore en stinkende brei in een put gezien: ze stonden er met 5 man op in te hakken om het los te krijgen! Die afvalverwerking in Marokko: dat kan efficiënter en vooral schoner, zou ik denken… Maar ach, ik heb eigenlijk geen recht van spreken gezien eerstvermelde!